زایش نخستین رمان فارسی از بطن قهرمان مسئله‌دار

Authors

  • علی راغب دانشجوی علوم اجتماعی (جامعه شناسی) دانشگاه تهران
Abstract:

رمان فارسی محصول ورود و بروز تجدد غربی است اما زمینه­های شکل­گیری آن در بستر فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران فراهم بوده است تا این شکل بتواند در جریان آن پذیرفته شود. عصر طولانی و پرتلاطم ناصری (حک: 1227-1275ش.) که اجازۀ پیدایی گفتمانهای متعارض را در قالبهای ادبی رسمی و غیر رسمی گاه می­داد و گاه نمی‌داد، دوره­ای است که رابطه با غرب و به تبع آن تأثیرپذیری از آن بیش از پیش بر فرهنگ اجتماعی و ادبی ایرانیان اثر گذاشته است. سفر و مهاجرت بسیاری از ایرانیان از جمله خود شاه به اروپا و قفقاز و قلمرو دولت عثمانی مجرای اصلی ورود نگاه­های تازه بود. قالب پژوهشی ما برای بازشناسی نخستین رمان فارسی، بر بنیاد رویکردهای جامعه­شناختی ادبیات (دیدگاههای گئورگ لوکاچ و لوسین گلدمن) بنا شده است. بر این اساس، رمان با قهرمان مسئله­دار تعریف می­شود. در واقع، آنچه شکل رمانی را می­سازد، شکل شخصیتی است که متفاوت از آثار روایی پیشینی و در تقابل با وضعیت اجتماعی تازه عرضه می­شود. در اینجا با بررسی و تحلیل متنی هر سه جلد سیاحتنامۀ ابراهیم بیگ و مقایسۀ کوتاه آن با سایر آثار هم­عصر خود بدین نتیجه می­رسیم که در میان آثار آن دوره، تنها این اثر دارای قهرمان مسئله­دار به معنای دقیق کلمه است و می­توان آن را نخستین رمان فارسی دانست. اثری که عنوان سفرنامه (سیاحت­نامه) دارد و با شکلهای سنتی فارسی پیوستگی­هایی دارد؛ اما در قالب تازۀ رمان نوشته شده است. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

زایش اسطوره‌های جدید از بطن ادبیات مدرن

 اسطوره‌ها که زمانی شالودة تفکر و اخلاق را تشکیل می‌دادند، کجا رفته‌اند؟ امروز کجا می‌توان آن‌ها را بازجست؟ در پی پاسخ به این پرسش‌ها صرف نظر از تعاریف کلی و رایج در مورد اسطوره، به بررسی دیدگاه­هایی می‌پردازیم که دربارة شکل‌ها و کارکردهای امروزین اسطوره نظریه‌پردازی کرده‌اند. سپس با نقد نظریه­هایی که شکل نوین اسطوره را در جوامع صنعتی و در مفاهیمی چون قدرت، مد، همسان‌گرایی و اساطیر رسانه‌ای جست...

full text

زایش اسطوره های جدید از بطن ادبیات مدرن

اسطوره ها که زمانی شالودة تفکر و اخلاق را تشکیل می دادند، کجا رفته اند؟ امروز کجا می توان آن ها را بازجست؟ در پی پاسخ به این پرسش ها صرف نظر از تعاریف کلی و رایج در مورد اسطوره، به بررسی دیدگاه­هایی می پردازیم که دربارة شکل ها و کارکردهای امروزین اسطوره نظریه پردازی کرده اند. سپس با نقد نظریه­هایی که شکل نوین اسطوره را در جوامع صنعتی و در مفاهیمی چون قدرت، مد، همسان گرایی و اساطیر رسانه ای جست ...

full text

جامعه‌شناسی رمان معاصر فارسی

جامعه شناسی ادبیات، یکی از شیوه‌های جدید و کارآمد نقد متون ادبی است و امروزه، در تحلیل انواع ادبی نوین، به خصوص رمان فارسی معاصر کاربرد فراوان دارد. نقد و تحلیل رمان‌های معاصر فارسی و بررسی ساختارهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی جامعه ایرانی از خلال این آثار، هدف مقاله حاضر بوده است. یافته‌های این تحقیق، حکایت از آن دارد که: رمان کامل ترین نوعی است که می تواند به مطالعات جامعه‌شناختی نوین، پاسخ مثبت ...

full text

قهرمان پروری در رمان های سیمین دانشور

چکیده: درحماسه ها و اسطوره ها، قهرمان به معنی کسی است که ویژگی هایی نیک، همراه با اعمال پهلوانی دارد و در داستان، شخصیّت مرکزی است که می تواند شخصی خوب یا بد باشد. دوران حماسه سرایی سر آمده است و قهرمانان داستان ها، مطلق و عاری از عیب نیستند. امّا کهن الگوهای اسطوره ای، که کهن-الگوی قهرمان یکی از آن هاست، در داستان های معاصر وجود دارند و سختی هایی که قهرمان رمان از سر می گذراند، پیشتر در ماجراج...

15 صفحه اول

نخستین پیکرۀ نقش‌های معنایی زبان فارسی

نخستین پیکرۀ نقش‌های معنایی زبان فارسی که حدود 30.000 جمله از زبان فارسی معاصررا شامل می‌شود، به صورت دستی برچسب‌گذاری شده‌است. این پیکره بر اساس مفهوم نقش‌هایمعنایی فیلمور، لایه‌ای از اطلاعات مربوط به رابطۀمحمول‌‌ـ‌‌موضوعرا به ساخت نحوی پیکرۀ وابستگی اضافه می‌کند. دراین مجموعه، افعال، اسم‌های گزاره‌ای و صفت‌های گزاره‌ای به‌عنوان محمول‌های جملهدر نظر گرفته شده و بنا بر نوع رویدادشان، در جمله تع...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 2

pages  125- 154

publication date 2019-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023